عایق کاری صوتی و حرارتی و بهینه سازی مصرف انرژی در ساختمان

مروزه با توجه به بالا رفتن میزان مصرف انرژی در ساختمان ها، نقش عایق کاری را باید جدی بگیرید. بر اساس مقررات ملی ساختمان، تمامی ساختانهایی که ساخته می شوند باید به اندازه کافی عایق کاری شوند و میزان عایق مورد نیاز در همین مقررات تعیین شده است.

عایق کاری نقش بسیار مهمی در گرم نگه داشتن ساختمان در فصل زمستان و خنک نگه داشتن آن در فصل تابستان دارد. به کمک عایق کاری می توان یک خانه را در زمستان تا ۵ درجه گرمتر و در تابستان ۱۰ درجه خنک تر نگه داشت.

بطور کلی ذو نوع عایق کاری وجود دارد:

عایق هایی که باعث بازتابیدن حرارت می شوند. پشت این عایق ها باید حدود ۲ سانتیمتر فاصله هوایی تعبیه شود.
عایق هایی که باعث کاهش هدایت حرارت می شوند. در ساختار اینگونه عایق ها حبابهای هوا وجود دارند.

مهم ترین فاکتور در انتخاب عایق ها، میزان مقاومت حرارتی آن ها است. به هر میزان مقاومت بالاتر باشد، عایق حرارت را کمتر از خود عبور می دهد و در نتیجه باعث صرفه جویی در مصرف انرژی می شود. بنابراین به جای ضخامت عایق ها باید مقاومت حراتی آن ها با هم مقایسه شوند. عایق های گوناگون با مقاومت های حرارتی برابر، از نظر میزان صرفه جویی در انرژی همانند هستند و تنها اختلاف آنها در قیمت و محل کاربرد است.

نکته بعدی در عایق بندی ساختمان ها محل عایق بندی است و دانستن اینکه چه جاهایی باید عایق کاری شوند.

قسمت هایی از ساختمان که باید عایق کاری شوند عبارتند از:

سقف ها: عایق کاری سقف ساختمان مصرف انرژی جهت گرمایش و سرمایش ساختمان را ۳۵% تا ۴۵% کاهش می دهد.
لوله های آبگرم: برای عایق کاری لوله های آبگرم می توان از عایقهایی که به طور ویژه برای لوله ها ساخته شده و به راحتی قابل نصب هستند و یا عایق های پتویی استفاده کرد.
کف: مصرف انرژی در زمستان را تا ۵% کاهش می دهد.
دیوارهای خارجی: عایق کاری دیوارهای خارجی مصرف انرژی جهت گرمایش و سرمایش ساختمان را حدود ۱۵% کاهش می دهد.

نصب عایق ها

اگر عایق ها بطور صحیح نصب نشوند مسلما نمیتوانند کار خود را به درستی انجام دهند. برای اینکه عایق ها بهترین کارایی را داشته باشند به چند نکته باید توجه کرد:

عایق کاری باید به طور کامل روی کل سطح را بپوشاند. اگر تنها ۵% از سطح خالی بماند، ممکن است تا ۵۰% از کارایی عایق کاری کاسته شود.
هرگز عایق را در هنگام نصب فشرده نکنید. عایق باید پس از نصب همان ضخامت اولیه خود را داشته باشد، در غیر این صورت مقدار مقاومت حرارتی آن کاهش می یابد و نمی تواند جلوی انتقال حرارت را بگیرد.
مواد عایق را باید خشک نگه داشت. به استثنای پلی استایرن که نسبت به آب مقاوم است، بقیه عایق ها بر اثر رطوبت کارایی کمتری خواهند داشت. در برخی عایق های آزاد مقدار مقاومت حرارتی متناسب با تراکم عایق است نه ضخامت آن. در این عایق ها، مقدار مقاومت ممکن است بعد از مدتی تا ۲۰% کاهش یابد.
در سقف هایی که شیب زیادی دارند از عایق های آزاد استفاده نکنید.
اطراف کابل های برق و لوازم الکتریکی را هرگز عایق کاری نکنید، ایمن بودن عایق کاری باید توسط یک فرد متخصص بررسی شود.
در فاصله کمتر از ۲۵ میلی متر حبابهای لامپ و سرپیچ آنها عایق کاری نکنید.
در فاصله کمتر از ۹۰ میلی متر فنهای خروجی عایق نصب نکنید.
اگر از عایق های بازتابنده استفاده می کنید باید حتما پشت آنها یک لایه هوای ساکن به ضخامت ۲۰ میلی متر وجود داشته باشد و همچنین تمام سوراخها و پارگی ها و درزها با نوار چسب پوشیده شوند.

طبق مطالعات انجام شده ۹cm عایق حرارتی پشم شیشه معادل۳m سیمان در کاهش مصرف سوخت و همچنین جلوگیری از اتلاف حرارت و کاهش ورود سر و صدا به داخل ساختمان عمل می کند.

همچنین با ۲% هزینه اضافی در ساختمان سازی برای عایق کاری با پشم شیشه می توان ۴۰% در مصرف انرژی صرفه جویی کرد و همچنین مانع ورود سر و صدا به داخل ساختمان شد.

کارشناسان ساختمان سازی بر این باورند هزینه عایق کاری ساختمان ها ۸/۱% هزینه کل ساختمان است. مزایای استفاده از عایق کاری مانند کاهش مصرف سوخت و جلوگیری از اتلاف گرما و سرمای داخل ساختمان و همچنین اثرات جلوگیری از ورود آلودگی هوا و آلودگی صوتی به داخل محیط زندگی و کار بسیار بالاتر از سرمایه گذاری اولیه برای عایق کاری است.

طبق آمارهای گرفته شده از صرفه جویی در هزینه ها و کاهش مصرف سوخت در اثر عایق کاری صنایع و ساختمان ها در کشورهای مختلف، ترکیه درسال ۱۹۹۵ با اجباری کردن عایق کاری با ضخامت ۵ سانتی متر در ساختمان ها ۲۰ هزار تن گازسمی co2 را کاهش داد، سایرآلاینده ها نیز به میزان قابل توجهی کاهش یافت. این کشورها علاوه بر کاهش آلودگی هوا از سایر مزایای عایق کاری مانند کاهش مصرف سوخت و برق، جلوگیری از ورود سر و صدا به داخل ساختمان ها و کاهش سر و صدا و اتلاف انرژی در کارخانه ها، خیابان ها و ساختمان ها، میلیارد ها دلار صرفه جویی داشته اند و محیط زندگی شهری و خانواده ها با آرامش بیشتری همراه شده است.

کارشناسان محیط زیست نیز، امروزه اجباری کردن عایق کاری و استفاده از عایق های رطوبتی و حرارتی را عاملی در کاهش ناراحتی های روحی، عصبی، اتلاف انرژی، کاهش آلودگی هوا و بیماری های مختلف معرفی کرده اند.

در شرایطی که تولید خودرو در ایران رو به افزایش است و همچنین خیابان های محدود تهران هر روز تعداد زیادی خودرو اضافه می شود، ساختمان های تک واحدی و ۲ واحدی تخریب می شوند و به جای آنها آپارتمان های ۲۰ و ۱۰ واحدی ساخته می شود، خانوارهای شهری به صورت متراکم در نقاط مختلف شهر سکونت می کنند، تراکم جمعیت، ترافیک، مصرف سوخت، ایجاد آلودگی هوا، آلاینده سمی co2، صداهای مزاحم و … نیز هر روز رو به افزایش است. بنابراین باید راهکارهایی نظیر استفاده از عایق های مختلف در صنایع خودرو سازی مورد توجه قرار گیرد تا علاوه بر کاهش مصرف سوخت از افزایش آلاینده ها و صدای مزاحم، از ورود آلودگی هوا و آلودگی صوتی به داخل ساختمان ها و محیط زندگی خانوارها جلوگیری و محیط زندگی برای خانوارهای شهری با آرامش و رفاه نسبی بیشتری همراه شود.

متخصصین توجه زیادی به استفاده از عایق های مختلف در صنایع و ساختمان ها ندارند و فرهنگ عمومی استفاده از پشم شیشه و عایق های رطوبتی و حرارتی و عایق های صوتی درکشور ما گسترش نیافته است. یکی از دلایل اصلی در این زمینه وجود منابع سرشار نفت و گاز درکشور و ارزانی قیمت نفت، گاز و گازوییل بوده که باعث شده استفاده از عایق های مختلف درساختمان ها مورد توجه قرار نگیرد. دولت نیز توجهی به کاهش مصرف سوخت در ساختمان ها نداشته و خانوارها هم تمایلی به پرداخت هزینه برای عایق کاری ساختمان، درها و پنجره ها نداشته اند.

رعایت استانداردهای جهانی در تولید محصولات پشم شیشه و عایق های رطوبتی و حرارتی امروزه در کشورهای مختلف مورد توجه قرار گرفته و در ایران نیز استاندارد ۱۳۱۶۲ DIN- EN- که استاندارد اروپاست برای تولید محصولات پشم شیشه و عایق های رطوبتی وحرارتی در شرکت های پشم شیشه ایران، ایزوگام و …. مورد توجه قرار گرفته است.

به عقیده کارشناسان اگر این استاندارد توسط دولت، وزارت صنعت ، معدن و تجارت برای تولید داخلی و واردات تصویب و اجرای آن الزامی شود به راحتی می توان از واردات اجناس بی کیفیت و تولید عایق های نامطلوب در داخل جلوگیری کرد. به عقیده کارشناسان بخشی از واردات پشم شیشه و عایق هایی که از کشورهای ترکیه و…. وارد کشور می شود استانداردهای لازم را ندارد و حتی می توان گفت که اصلا عایق نیست، بنابراین رعایت استانداردها و قوانین سختگیرانه در واردات عایق ها الزامی است تا از عایق ها و مصالح و اجناس مناسب برای عایق کاری استفاده شود.

یک کارشناس صنعت پشم شیشه در این زمینه می گوید: اگر قانون لزوم استفاده ساختمان های بالای ۸۰۰ متر و ۱۰۰۰ متر زیر بنا از عایق کاری در شهرستان ها و تهران اجرا شود و قوانین تکمیلی دیگری در مورد ضرورت عایق کاری در ساختمان ها و صنایع به اجرا درآید، از محل صرفه جویی در سوخت و انرژی به راحتی می توان علاوه بر تامین مبلغ سرمایه گذاری برای عایق کاری از اتلاف انرژی و سر و صدای زیاد محیط زندگی جلوگیری کرد به گونه ای که از محل کاهش مصرف سوخت در یکی دو سال اول می توان هزینه عایق کاری را تامین و پوشش داد و درسال های بعد از مزایای آن سود برد.

تقاضای موجود در بازار پشم شیشه ایران تنها ۷۰ میلیون مترمربع است. به عقیده کارشناسان، مصالح ساختمانی و روش های ساخت دیوار، در، پنجره، سقف و تقاضای موجود بازار برای پشم شیشه و عایق های رطوبتی و حرارتی نشان دهنده وضعیت نامطلوب عایق کاری و صدابندی و طراحی در صنعت خودرو و ساختمان است. خانوارهای شهری هر روز مقادیر زیادی آلودگی هوا، آلودگی صوتی وهزینه مصرف سوخت و برق را تقبل می کنند و خودروها و موتورسیکلت ها عامل ایجاد ۷۰ % آلودگی هوا و ۹۰ % آلودگی صوتی هستند.

امروزه آیین نامه و مقررات صدابندی در کشورهای سوئد، سوئیس، کانادا، آمریکا و انگلیس در دستور کار قرارگرفته است. در کشور ما و بخصوص در تهران نیز با این همه تراکم جمعیت و ترافیک باید مقررات صدابندی و استفاده از عایق ها، دیوار، سقف و پنجره های مناسب طبق استانداردها و تجربه کشورهای پیشرفته اجباری شود و از معمارها، کارفرمایان و سازندگان ساختمان ها بخواهیم تا برای ایجاد محیط زندگی با آرامش نسبی ساختمان های عایق کاری شده و با صدابندی مناسب را عرضه کنند. در این مسیر دولت، وزارت راه وشهرسازی، اتحادیه های مرتبط با ساخت مسکن و ساختمان های اداری، وزارت صنایع و معادن و …. باید مقررات صدابندی و استفاده از عایق ها را توصیه و اجباری کنند.

از هر عاملی موثرتر، خانواده ها هستند که برای آرامش افراد خانواده و فرزندان و جلوگیری از آثار مخرب صداهای مزاحم بر روح و جسم و سلامت خود باید در خرید محل سکونت بر عایق کاری و صدابندی و استفاده از عایق ها و دیوارها و پنجره ها و مصالح ساختمانی مناسب تاکید کنند و آپارتمان و خانه ای را بخرند که عایق کاری و صدابندی درآن رعایت شده باشد تا از ورود آلودگی هوا و آلودگی صوتی به داخل ساختمان جلوگیری به عمل آید.تشکل های صنفی و نهادهای مدنی وحامی حقوق مصرف کننده نیز باید مصالح ساختمانی وروشهای ساختمان سازی مناسب و با صدابندی مطلوب را به مردم معرفی کنند تا تقاضای مردم برای ساختمان های عایق کاری و صدابندی شده افزایش یابد.

به عقیده کارشناسان ساختمان سازی، عایق کاری علاوه بر مزیت های فراوان، اشتغال زایی نیز به همراه دارد و صنایع پشم شیشه و عایق های رطوبتی و حرارتی در ساختمان ها با صنایع پسین و پیشین بسیاری در ارتباط است و اشتغال زیادی را درمعادن، صنایع پتروشیمی، شرکت نفت، صنایع ساختمان سازی، نصب وتولید عایق ها در کارخانه ها، خدمات پس از فروش و سایر صنایع پایین دستی دربر میگیرد. درصورتی که استفاده از عایق های رطوبتی و حرارتی و صوتی درساختمان ها الزامی شود، اشتغال فراوانی را در کشور به صورت گسترده در بخش های تولیدی مواد اولیه و خدمات پس از فروش ایجاد خواهد کرد و مزایای فراوانی نیز در بخش صرفه جویی انرژی و جلوگیری از آلودگی هوا و آلودگی صوتی و جلوگیری از ورود صداهای مزاحم برای خانواده ها خواهد داشت.

بنابراین برای جلوگیری از اتلاف سرمایه های ملی و کاهش مصرف سوخت و ایجاد آرامش نسبی درخانواده ها، عایق کاری رطوبتی و حرارتی و صدابندی نیاز به یک عزم ملی دارد و از ساختمان سازی گرفته تا صنایع خودرو سازی و موتورسیکلت سازی و از توجه و دقت کارشناسان گرفته تا انتظار مردم و تقاضای مصرف کننده و حمایت نهاد ها و تشکل های صنفی و مدنی حامی حقوق مصرف کننده، همه و همه باید عزم را جزم کنیم و بخواهیم که استانداردها رعایت شوند، مصرف سوخت و تولید صدا را کاهش یابد تا آلودگی هوا، آلودگی صوتی و گاز کربنیک و میلیارد ها دلار هزینه برای مردم و دولت را با هم و با مشارکت ملی کاهش پیدا کند.